Legnicki Żołnierz Niezłomny (Wyklęty) Rtm. WP mjr NSZ Władysław Dybowski - wiceprezydent Legnicy : sierpień 1945 - październik 1946
Władysław Dybowski ur. 17 maja 1892r. w Warszawie, syn Jana i Władysławy z d. Kuklińskiej. W l.1905/6 udział w demonstracjach ulicznych PPS-u. Egzamin dojrzałości w szkole realnej. W l.1912/17 studia w Kijowskim Instytucie Handlowym. W marcu 1917r. zmobilizowany do armii rosyjskiej i włączony do Kijowskiej Szkoły Wojennej z przydziałem do 4. Pułku Strzelców Polskich I. Dywizji, ze skierowaniem na front austriacki, z udziałem w wielu bitwach jako młodszy oficer kompanii i adiutant batalionu. W sierpniu 1917r. wcielony z 4. Kompanią Strzelców Polskich do I. Korpusu Wschodniego gen. J. Dowbór-Muśnickiego. Bierze udział w jego walkach z Niemcami jako d-ca kompanii i adiutant pułku. Od września 1917r. aktywnie działa w Związku Walki Czynnej do kwietnia 1918r. Po likwidacji I. Korpusu Wschodniego, przedziera się na Bukowinę/Rumunia/. Tu w Czyniszewicach żeni się z Katarzyną Leśniewicz a 24 sierpnia 1919r. rodzi się im syn Konrad. Z rodziną przedostaje się do Stanisławowa, gdzie w RKU otrzymuje skierowanie do Krakowa i przydzielony do D-twa Frontu Galicyjskiego w stopniu porucznika. Po kolejnych awansach, za zasługi w walkach z bolszewikami m.in. pod Czortkowem i Husiatynem, zostaje adiutantem Inspektora w V Armii gen. Józefa Hallera. Po przeszkoleniu w 6.Pułku Strzelców Konnych II-VI `1922, od X. do XII.1923.odbywa Oficerski Kurs Jazdy w Centrum Szk. Kawalerii w Grudziądzu. Po kolejnych awansach w l.1924/26 zostaje D-cą 3.Szwadronu 6.P.S.K. w stopniu rotmistrza od 1.VI.1926., następnie adiutantem pułku od 12.IX.1926. Odznaczony Krzyżem Walecznych , Medaill Interalliee i Medalem Niepodległości. Znajomość języków obcych: rosyjski, francuski, niemiecki i krajów: Niemcy, Austria, Rumunia, Rosja, Włochy. Po leczeniu w poliklinikach Lwowa i Krakowa przeniesiony w stan spoczynku 26.04.1928. Zamieszkuje z rodziną w Opatowie Kieleckim. Podejmuje działalność polityczną od 1934r. w „Organizacji Polskiej”, elitarnej odrębnej strukturze Stronnictwa Narodowego. W czasie okupacji niemieckiej przenosi się do Krakowa z zatrudnieniem w Zakładach Zieleniewskiego. Kontynuuje działalność w O.P., podejmuje walkę z okupantem w strukturze Narodowych Sił Zbrojnych/NSZ/.Dowodzi Krakowską Brygadą Obrony Narodowej w stopniu majora pod ps.”Przemyski”. Uzyskane liczne kontakty są mu przydatne póżniej w czasie okupacji sowieckiej/tzw. Polska Ludowa/. Wtedy z NSZ przechodzi do struktur cywilnych, zwalczających sowietyzację Polski kontrpropagandą i wywiadem, demaskującym działania i cele tzw. władzy ludowej i jej podpory Armii Czerwonej z NKWD/ Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość – W i N/ oraz O.P. Kraków.
Wł. Dybowski w Zakładach Zieleniewskiego po wkroczeniu Armii Czerwonej wstępuje w/g. wskazań Komitetu Wykonawczego O.P. do PPR. Zajmuje się wywiadem dla O.P. i W i N nt. struktur i wpływów PPR-u, stosunku załogi do dyrekcji, partii PPR, PPS, PSL, władzy ludowej, produkcji/wysyłką urządzeń do ZSRS. Krakowski ośrodek O.P. pod przewodnictwem Bolesława Sybocińskiego ps.”Bum” oraz W i N /koordynator wywiadu Jerzy Zakulski s. Ludwika ps.”Borejsza”ur.28.6.1911 Wadowice, adwokat ppor. rez./rozwija działalność na teren Śląska: Katowice, Opole, Wrocław, Legnica. W sierpniu władze PPR przenoszą Wł. Dybowskiego do Legnicy/zamieszkał początkowo przy ul. Kazimierza Wlk. 34, następnie przy Wrocławskiej 107/ na stanowisko wiceprezydenta ds. administracyjnych w kadencji prez. Antoniego Stupaka . Umożliwia mu to utrzymywanie bezpośrednich kontaktów z dowództwem PGWAR marsz. Konstantinem Rokossowskim i jego generalicją. Rozeznanie struktur wojskowych z obsadą oficerską, liczebność i ruchy oddziałów, rozmieszczenie, rodzaje uzbrojenia, zasad i celów działania. Do zastanej siatki wywiadowczej pozyskał pułk. Baładina /Ormianina/ze sztabu Rokossowskiego i drugiego oficera/ nieznane nazwisko/. Rozpracowuje działania struktury miejscowej władzy. Administracji ,PUBP, MO, KBW, aresztowania, relacje ekonomiczne i etniczne, stosunek ludności do sowieckiego garnizonu. Uzyskane informacje przez kurierów przekazuje synowi Konradowi ps .”Zet”, który zajmuje się wywiadem w Krakowskiem. Całość pozyskanych wiadomości dostarczana jest do polskich władz emigracyjnych w Londynie.
Epilog. Obydwa wiodące ośrodki O.P. po intensywnej inwigilacji zostały rozpracowane przez Urząd Bezpieczeństwa. Warszawski – głównie przez „odpowiednią obróbkę” śledczą i „zeznania” Michała Pobochy ps. „Michał” - szefa I. Wydziału Komendy Głównej NSZ i członka O.P., aresztowanego XI`45. Krakowski – przez TW „Henryk”, członka Krakowskiej Brygady Obrony Narodowej w funkcji werbunkowego, mającego wgląd w struktury O.P. Aresztowanych jednocześnie październik`46 osadzono na krakowskich Montelupich i w warszawskim Mokotowie, gdzie m.in. Władysława Dybowskiego i syna Konrada . Krakowskim śledztwem objęto 16 osób z rozprawą główną przed Rejonowym Sądem Wojskowym 16.12.1946. pod zarzutem działalności zmierzającej do obalenia władzy ludowej, do wyroku z 18.01.1947.Wśród wszystkich skazanych na kilkuletnie więzienie, Katarzyna żona Władysława i Danuta żona Konrada Dybowskie za przynależność do O.P. i W i N, pełnienie funkcji kurierek i kolportowanie wrogich materiałów i ulotek. Warszawskim śledztwem objęto 8 osób przez Wojskowy Sąd Rejonowy od 29.05.1947. Wśród nich Witolda Bayera z Komitetu Wykonawczego O.P., Władysława Dybowskiego, Konrada Dybowskiego i Jerzego Zakulskiego. Główne zarzuty to działalność na rzecz obalenia władzy ludowej i wywiadowcza na usługi zachodniego imperializmu. Wyrok zapadł 19.06.1947. Na śmierć skazano Władysława Dybowskiego, jego syna Konrada Dybowskiego i Jerzego Zakulskiego.
Bolesław Bierut 25.07.1947. odrzucił prośbę o skorzystanie wobec nich z prawa łaski. Wyrok/anulowany w 1993 r./ przez rozstrzelanie wykonano 30 lipca 1947 r. w więzieniu mokotowskim.
Zwłoki pochowano w nieznanym miejscu.
Informacje pozyskane z archiwów IPN przez p. Romana Lorenza – członka Legnickiego Klubu Gazety Polskiej.
Pod pomnikiem Wdzięczności w centrum Legnicy 17 maja Legnicki Klub Gazety Polskiej prowadził akcję oświatową w związku z postacią patrona Klubu – legnickiego Żołnierza Niezłomnego majora Władysława Dybowskiego.
Jak zwykle w takich razach pomnik stał się miejscem ekspozycji naszych przekonań w związku z obecnością pamiątki po Armii Radzieckiej w Legnicy.
Legniczanie dostali ulotki informujące o osobie, życiu, śmierci i dokonaniach majora Władysława Dybowskiego.